HSP = OK!

Je kan tegenwoordig je kont niet keren of iemand heeft het: HSP is het nieuwe ADHD! Hoewel de benaming al zeker twintig jaar bestaat, heeft het even geduurd voor het van de USA naar Europa werd geïmporteerd en daarna ging er nog een tijdje over voor HSP (High Sensitive Person) ook in Europa een regelrechte hype werd. En dat was dan ook precies de reden dat het mij Siberisch koud liet. Ik hou niet zo van hypes en al helemaal niet als het een hype betreft om mensen labels op te kleven waar ze daarna mooi mee zitten opgescheept. Want wat gebeurt er vaak nadat iemand zo vriendelijk is geweest je te voorzien van zo’n etiket maar je verder niet vertelt hoe je er weer vanaf komt? Ik ken genoeg mensen die dit bij een of andere peut hebben meegemaakt waarna er geen enkele afdoende therapie bleek te bestaan voor hun ‘aandoening’ en zij dus met de gebakken peren bleven zitten.

Hoera, ik ben normaal!

Dus hoorde ik de laatste jaren regelmatig iemand roepen dat ze ‘het’ hadden en dacht ik daar dan het mijne van, namelijk: En wat nu? Het was dan ook puur toeval (hoewel toeval niet bestaat of zoals Nederlands grootste filosoof Johan Cruyff het verwoordt: Toeval is logisch. Cruyff is een held) dat ik onlangs tijdens het surfen op een HSP-site terecht kwam, want voor elke hype bestaan er uiteraard talloze gespecialiseerde websites. Net voor ik wilde maken dat ik daar weer weg was, viel mijn oog op een paar kenmerken die me verdacht bekend voorkwamen en begon ik toch te lezen. Dat is gevaarlijk, hoor ik u denken want iedereen die zich ooit een beetje in de psychologie heeft verdiept weet dat je al snel denkt dat je alles hebt wat je leest (Mijn lichte neiging tot hypochondrie zal daar wellicht ook voor iets tussen zitten maar dit terzijde).  Logisch trouwens, want alles wat mensen uitspoken of meetorsen, is derhalve menselijk en dus zit er een stukje van alle stoornissen in ons allemaal. Zolang deze stukjes niet de spuigaten uitlopen, is er meestal niks aan de hand. Maar goed, die dag las ik dus wat het nu eigenlijk precies betekende, HSP, en dacht ik bij iedere zin: Dit ben ik! En nog erger: Hoera, ik ben normaal! HSP is namelijk, zo stond er geschreven, geen rare afwijking die tegenwoordig toevallig ‘à la mode’ is. HSP is een karaktertrek die al altijd heeft bestaan. Een korte inleiding voor beginners: 20% van ALLE levende wezens is HSP. Dat wil dus zeggen van alle mensen maar ook van alle konijntjes, honden, leeuwen, eksters, miertjes…. noem maar op. Deze wezens reageren vanuit hun rechterhersenhelft terwijl de andere 80% dat vanuit de linker doet. Door dit anders reageren krijgt een gemiddelde HSP als kind al te horen dat ‘ie eens ‘normaal’ moet doen en zich dient aan te passen aan de rest van de mensheid (Wees eens flink!). A ja, hij/zij is in de minderheid en geen enkele ouder wil dat zijn kind uit de toon valt. En laat dat nu net zeer ongezond zijn voor IEDEREEN (dus ook voor die meerderheid).

Stop & check

De natuur is namelijk onverbeterlijk en heeft niet voor niets uitgevonden dat 20% van alle levende wezens zo in elkaar zit. Zonder hen waren er namelijk al lang geen levende wezens meer. Even uitleggen: die 80% zijn over het algemeen doeners. Zij zien een situatie voor hun neus en hop! Springen er vol goede moed in en ondernemen iets. Dat is goed, behalve dat die doeners vaak niet al te lang nadenken voor ze iets ondernemen en dan komen er soms (grote) problemen van. HSP’s hebben van geboorte (daar kunnen ze dus niks aan doen) een stop & check systeem. Zij zien een situatie, schatten de boel razendsnel in en gaan dan pas over tot actie, of toch maar niet. In dat laatste geval adviseren ze de doeners ook wel eens om even af te wachten omdat er mogelijk gevaar dreigt. Je voelt ‘m al komen: de twee hebben elkaar nodig want zonder doeners gebeurt er geen flikker, en zonder adviseurs roeien diezelfde doeners zich binnen de kortste keren uit. Om een HSP zijn aangeboren veiligheidssysteem goed te laten renderen heeft hij/zij een overgevoelig zenuwstelsel meegekregen (dit is meetbaar en hun lichaam is dan ook de barometer) en krijgt hij dus veel meer prikkels binnen van buitenaf. Op die manier voorzien ze de dingen vaak voordat andere mensen dat doen. Dat is een mooi kado voor iedereen maar als je niet weet wat er aan de hand is, ben je al snel overgevoelig, raar, te analytisch, asociaal (een HSP moet zich regelmatig terugtrekken om die hele zooi aan impulsen te processen) of een strontvervelende spiegel voor doeners die gewoon willen doen! Onze wereld is er namelijk eentje van doen en al wie niet meedoet, een prutser. Dat laatste is verdrietig want nu voelt die HSP zich nutteloos en heeft de doener er ook niks meer aan.

Lobotomie

Nu krijg ik (en met mij blijkbaar vele anderen) ook al mijn hele leven te horen dat ik mij veel te veel afvraag waardoor ik mij wel eens afzijdig durf te houden van kamikaze-acties die andere mensen dan als ‘leuk’ schijnen te ervaren. In die mate zelfs dat ik wel eens durfde te fantaseren over lobotomie en hoe intens gelukkig mij zo’n ingreep mogelijkerwijs zou kunnen maken. Of op zijn minst minder vervelend voor mijn omgeving want het leek er soms op dat die omgeving mij een echte spelbreker vond. Omgekeerd kon ik regelmatig uitgeput thuiskomen van een avondje waarop mijn voelsprieten een overdosis aan impulsen binnen hadden gekregen of voelde ik me bereslecht omdat ik in een gezelschap verkeerde waar iemand anders zich niet al te best voelde. In plaats van een wederzijdse verrijking vond er dus vaak een wederzijdse vermoeidheid plaats en ook dat was logisch. Mijn omgeving had last van mij en ik van mijn omgeving. Net omdat ik mij probeerde aan te passen en te doen zoals iedereen deed. Heel flink, al zeg ik het zelf. Toen het juiste boek op het juiste moment mij dan ook nog eens de juiste gebruiksaanwijzing gaf, kon de pret helemaal niet meer op en uiteindelijk heb ik moeten toegeven dat een label dus ook zijn goede kanten kan hebben. Voorzien van de juiste handleiding dan toch. In het kort komt het erop neer dat niemand het ‘goed’ of ‘fout’ doet en dat ‘anders’ ook heel ‘normaal’ is, wat dat ook moge betekenen. Het belangrijkste is dat ik me ineens een stuk minder afvraag, wel zo prettig voor mij én degenen rond mij. Dat ik nu ineens ook nog hartstikke trendy blijk te zijn, neem ik dan maar op de koop toe. Al bij al ben ik dan ook zeer tevreden met mijn aandoening die er helemaal geen is en roep ik minstens eenmaal per dag: Hoera, ik ben normaal!

(Boekentip met stip voor mensen met of zonder HSP: Hoog Sensitieve Personen – Elaine N. Aron)

(Eerder verschenen op Bonoboz Webmagazine & www.ziezozon.com)